Agniese Wijk BV

AANLEIDING
De gemeente Rotterdam gaf in 2019 opdracht om te onderzoeken of en op welke manier de ontwikkeling van een wijkvennootschap de burgerparticipatie en wijkeconomie in Middelland en de Agniesebuurt zou kunnen versterken. Inmiddels is eind 2020 een haalbaarheidsstudie uitgevoerd en zijn voor beide wijken de statuten voor een wijkvennootschap opgesteld en worden aandelen voor bewoners uitgegeven. In 2021 kunnen de ondernemende activiteiten starten. Deze notitie gaat in op het hoe en waarom van de wijkvennootschap.

DE WIJKVENNOOTSCHAP
Wat is een wijkvennootschap?
De wijkvennootschap is een zelfstandige onderneming die zich primair richt op het realiseren van een maatschappelijk doel. Het bindt bewoners, actief en niet-actief als vrijwilliger, wel of niet verenigd in bewonersinitiatieven. Een wijkvennootschap bindt bewoners door bovenliggende wijkdoelstellingen te formuleren. Een belangrijk kenmerk van de wijkvennootschap is dat de zeggenschap van bewoners is verankerd door middel van aandelen. Dit stimuleert ondernemerschap in de wijk, transparantie en zeggenschap en op deze manier kan de representativiteit worden geborgd.
Hierdoor is de wijkvennootschap een katalysator voor burgerparticipatie en co-creatie en een voertuig om praktisch vorm te geven aan Right to Challenge, Right to Cooperate of de Omgevingswet.

Hoe verhoudt de wijkvennootschap zich tot de lokale democratie?
Een wijkvennootschap is anders dan de lokale representatieve democratie. Een gemeenteraad stelt beleids- en begrotingskaders vast en controleert hierop, wijkraden adviseren de gemeente over wat er nodig is in de wijken. Een wijkraad stemt met bewoners en bedrijven af hoe dit vervolgens verwezenlijkt kan worden. Een voertuig om bewoners hierbij te activeren en betrekken op een ondernemende manier, kan een wijkvennootschap zijn. De samenwerking tussen wijkraad, gemeente en wijkvennootschap is heel belangrijk. Een wijkvennootschap kan behandeld worden als een bewonersbedrijf in de wijk. Per wijk en per wijkvennootschap zal dit anders ingekleurd worden, dit hangt samen met de doelstellingen en samenstelling van de vennootschap.

Waarom een wijkvennootschap?
Elke wijk is anders. Vele inwoners zijn actief als vrijwilliger in de wijk, anderen houden zich afzijdig maar vinden een fijne wijk wel belangrijk. De vele initiatieven kunnen soms uitgroeien tot bijna een onderneming. Hiervoor is een voertuig nodig dat samenbindt en transparant organiseert. Doelen die terug kúnnen komen in de wijkvennootschap zijn:

• Verwezenlijken van zelfsturing en zelfredzaamheid: empowerment van de wijk en individuele wijkbewoners;
• Versterken van associatieve democratie. Van oudsher gaat het hier om het versterken van bewonersinitiatieven door het vormen van een coöperatie of stichting. Een wijkvennootschap heeft als toevoeging dat er aandelen uitgegeven worden, waardoor ook de groep die minder vertegenwoordigd is actief wordt betrokken;

• Bevorderen van participatie, sociale actie sociale cohesie en inclusie;
• Stimuleren sociaal ondernemerschap;

• Minder kosten voor de overheid;

• Daling van de kosten voor sociale voorzieningen;

• Pay for Succes: de overheid betaalt alleen voor diensten die werken;
• Meer eigen bezit wijkbewoners.

Elke wijk, elke wijkraad en elke gemeente zal een eigen inkleuring geven aan bovenstaande doelen. Dat maakt het voertuig sterk. Het moet een samenspel zijn van bewoners en overheid. De wijkvennootschap gaat vraaggestuurd te werk. Dit begint met luisteren naar wat de behoefte is in de wijk. Kansrijke initiatieven vragen om facilitering van uitwerking en uitvoering. De dienstverlening is maatwerk, laagdrempelig en duurzaam. De wijkvennootschap functioneert als bedrijf dat vraag en aanbod bij elkaar brengt en kansrijke initiatieven faciliteert bij uitwerking en uitvoering. De dienstverlening is maatwerk, laagdrempelig, en toekomstgericht.

Aandelen van bewoners
De zeggenschap van bewoners door middel van aandeelhouderschap wordt niet meteen bij oprichting gerealiseerd. Het zal naar verwachting minimaal een jaar duren voordat de wijkvennootschap representatief is voor de wijk. In deze eerste fase wordt voor voldoende interne tegenspraak en zelfcorrigerend vermogen gezorgd door een belangrijke rol toe te kennen aan een stichting. De ontwikkeling van de wijkvennootschap verloopt dan ook gefaseerd. Hierna is hetgeen voor twee wijken in Rotterdam is ontwikkeld, schematisch weergegeven. Voor nadere juridische structuur en technische uitleg verwijzen wij naar de bijlage van notaris mr. Volders.

Verhouding wijkvennootschap en gemeente en/of wijkraad
De wijkvennootschap kan opdrachten verwerven van een gemeente. Daarbij geldt de vennootschap als een reguliere entiteit. De relatie met de gemeente wordt die van opdrachtnemer-opdrachtgever of subsidiegever en subsidieontvanger. Afhankelijk van de inhoud van de dienst en de wijze waarop dit lokaal is ingericht. Daarnaast kan de wijkvennootschap ook eigen dienstverlening ontwikkelen voor andere partijen/particulieren, denk aan een wooncorporatie, inwoners van de stad, zorgverlening.

Welkom bij het Agniese Wijkbedrijf

Het Agniese wijkbedrijf is een bedrijf in Rotterdam Noord dat is opgericht door de bewoners van Rotterdam Noord en waarvan de bewoners ook eigenaar zijn. Dit is een unieke situatie, waardoor wijkbewoners een directe zeggenschap hebben over de activiteiten die in hun wijk worden ondernomen.

Meer weten over het project?